Konfüçyüsçülük, Çin klasiklerine dayanan, Konfüçyüs’e ithaf edilen Çin’in yerli ve millî dinlerindendir. Kökleri eskilere dayanan Çin ahlakı ve Çin felsefesi sistemidir. Ahlak, sosyal, politika, felsefe ve din düşüncelerinden oluşan geniş kapsamlı bir anlayıştır. Konfüçyüs’ün amacı ahlak kavramı üzerine eski gelenekleri ve eski temelleri tekrar uygulamaya sokabilmektir. Yeni bir sistem oluşturulmamış, aksine Çin’de var olan sistemin ve inancın üzerine eklenerek düzenlenmiştir. Çin’e hakim olan efsane düşünce Konfüçyüsçülük hakkında bilgiler listemizi sizler için hazırladık. Keyifli okumalar dileriz.
1. Konfüçyüs
Konfüçyüs, MÖ 551 tarihinde dünyaya gelmiş Çinli eğitimci, filozof ve yazardır. Qui Kong asıl ismidir. Kong ailesi, tarihin en eski ailelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Konfüçyüs fakir ama aristokrat sayılan bir ailede doğmuştur. Babası, Konfüçyüs üç yaşındayken vefat etmiştir. Yazı yazmayı annesinden öğrenmiştir. 13 yaşındayken dedesinin yanında kalarak dedesinden özel eğitim almıştır. Altı yıllık eğitimi boyunca “altı marifet” diye adlandırılan töre, araba sürme, müzik, hesap yapma, yazı yazma, ok ve yay kullanmayı öğrenmiştir. 15 yaşından beri kendini ilme vermiş, 20 yaşında okul açarak öğrenci yetiştirmeye başlamıştır. Niyeti, yeni görüşlerden ziyade eski görüşleri derleyerek topluma aktarmaktır. Zhong Du bölgesinde “vezir vekili” olarak görev yapmıştır. Toplumsal düzen, siyasal ve sosyal alanlarda değişiklikler yapmıştır. 14 yıl boyunca ülkeyi gezerek düşüncelerini aktarmıştır.
2. Konfüçyüsçülük
Konfüçyüs’ün öğretileri felsefi bir akım olarak kabul edilirken zamanla din olarak benimsenmiştir. Din, ekonomi, politika ve sosyal konular üzerine öğretileri bulunmaktadır. Bu konuların yanı sıra ahlaki değerler ön plandadır. MS 1912 yılına kadar Çin devletinin resmî dini olmuştur. Konfüçyüsçülük, Ju adlı bir bilginin öğretilerine kadar dayanır. Bu inanışta sürekli gidilmesi gereken kilise, cami gibi kutsal alanlar yoktur. Bunun için Konfüçyüsçülük “Okul” veya “Bilginler Doktrini” olarak adlandırılır. Ahlak ve erdem çok önemlidir. Tanrı Tien olarak bilinen Gök Tanrı tabiatın idarecisi ve her şeyin yaratıcısıdır. Tanrı dünyaya yardımcı olmaları için öğretmenler göndermiştir. Mükemmel erdem sahibi olanlar: ağırbaşlı, samimi, doğrucu, cömert ve nezaket sahibidir. En önemli 4 telkin: kültürlü olmak, üste karşı dürüst olmak, verilen sözlere bağlı olmak ve iş yönetimi yapabilmektir.
3. Yükseliş
Konfüçyüs’ün öğretilerinin devamlılığı öğrencileri tarafından sağlanmıştır. Tseng-Tzu, takipçileri Mensiyüs ve Hsün-Tzu, torunu Tsun-Ssu bu anlayışı yaymaya devam etmiştir. Konfüçyüsçülük, Han Hanedanlığı döneminde ahlaki ve politik etkileriyle yayılarak popülaritesini arttırmıştır. Konfüçyüs adına bir mabed inşa edilmesi ve kurbanlar sunulmaya başlaması, din olarak başlangıcı sayılmıştır. Zamanla Gök ve imparatorluk törenleriyle de bağdaştırılmıştır. Resmi ve millî din olarak kabul edilmiştir. Konfüçyüs’e MS 609’da “En Büyük Muallim” unvanı, 659’da “K’ung, gerçek bilge” unvanları, 739’da “Prens” unvanı verilmiştir. İmparator Yuang Tsung tarafından “İyi Yetişmiş Bilge Kral” unvanı layık görülmüştür. 1906’da Gök’e sunulan kurbanların Konfüçyüs’e de sunulacağı fermanı verilmiştir. 1934’de Konfüçyüs’ün doğum günü olan 27 Ağustos ulusal tatil olarak ilan edilmiştir. Konfüçyüs ve öğretileri benimsendikçe Konfüçyüsçülük gelenek ve töre olarak kalıcı hale gelmiştir.
4. Tanrı İnancı
Çin’e hakim olan efsane düşünce Konfüçyüsçülük din olarak görülmesine rağmen, Konfüçyüs hakkında bilgilerde kendisini hiçbir zaman ilahi biri olarak yansıtmadığı görülmektedir. Ruhlar veya metafizik olaylardan bahsetmemiştir. Şang-ti, Yüce Varlık olarak bilinen geleneksel Çin’in benimsediği Tanrı ismidir. Konfüçyüs Şang-ti yerine T’ien ismini kullanmıştır. T’ien tabiat düzeninin idarecisidir, şahsi olmayan bir güçtür ve tabiat nizamını sağlamaktadır. T’ien, tabiatı ifade eden isim olarak “Gök” olarak kullanılmıştır. Gök Tanrı olan Ti’en, her şeye hakim olan Tanrı’dır. Kötülüklere karşı cezalandırıcıdır. Yardıma muhtaç insanları koruması için hükümdarlar göndermiştir. Ülkenin her tarafına barış getirmeleri için de öğretmenleri yollamıştır. T’ien, iyi insanlara karşı merhametlidir ve onlara uzun ömür verir. Adaletli, insan sevgisi olan, merasime uyan ve bilgiyi isteyen fazilet sahibi kişilere karşı mükafatlandırıcıdır.
5. Törenler
Atalara ve T’ien’e tapınma törenlerle sağlanır. Başkalarının atalarına tapınmak yerine kendi köklerinden gelen atalara tapınmak mühimdir. Ölmüşlere yaşıyorlarmış gibi hizmet etmek, atalara saygının en güzel şeklidir. Tütsü, hububat, şarap, kurban sunmak ritüeller arasındadır. Bu seremonilerde şarkılar söylenir ve danslar edilir. Müziğin kalpleri birleştirdiği düşünülmektedir. Törenler sırasında Konfüçyüs’ün ruhunun geleceğine inanılır. Konfüçyüs de kurban sunma ritüelini sıklıkla uygulamıştır. Dua ve ibadet şart olmasa da bir görevdir. İçselleştirme süreci törenin en önemli unsurudur. Törene samimiyetle uymak içselleştirme sürecinin bir sonucudur. Aile ilişkilerine verilen önemden dolayı atalara verilen değerin devam ettirilmesi gerekmektedir. Günah itirafları, günahlardan kurtulmak için kendine manevi eziyet etmek şart değildir. Çin’e hakim olan efsane düşünce Konfüçyüsçülük hakkında dini bilgiler arasında inançlara dair kesin esaslar yoktur.
6. Dört Kitap
Dört Kitap, Konfüçyüsçülük’ün kutsal metinlerinden sayılan bir koleksiyonu kapsar. Konuşmalar (Lun Yü), Konfüçyüs’ün öğrettiklerini, anlattıklarını içermektedir. MÖ 400’lerde öğrencileri tarafından derlenmiştir. Büyük Bilgi (Ta Hsüeh), yetişkinlerin eğitimi anlamına gelmektedir. Eğitim, ahlak, politika üzerine düşünce ve öğretiler yer almaktadır. Orta Yol Doktrini (Chung-yung), Gök ile uyum temalarına yer vermektedir. İnsanlığa Gök tarafından yol gösterildiği, insanların Gök ile uyum içerisinde olması gerektiği, evrenle insan arasındaki bağ konuları yer almaktadır. Mensiyüs’ün Kitabı (Meng-tzu), Konfüçyüs’ün öğretilerini temellendirmeye çalışan Mensiyüs’ün felsefi yorumlarının derlemesidir. Her biri iki kısımdan oluşan 7 bölüm içermektedir. Mensiyüs, Konfüçyüs’ün öğretilerini yayan ve geliştiren önemli isimlerden biridir. İnsan tabiatının doğuştan iyi olduğuna inanmıştır, bu görüşte yoğunlaşmıştır.
7. Beş Klasik
Konfüçyüs ve öğrencilerinin gayretleriyle Konfüçyüsçülük’ün kutsallarının yazıldığı iki koleksiyon oluşturulmuştur. Beş Klasik (Wou King) koleksiyonu da bunlardan biridir. Değişiklikler Kitabı (Yi King), geleceğe dair kehanetler içeren eski bir kitaptır. MÖ 1000 yılına ait bir geçmişi vardır. Konfüçyüs tarafından yorum ve ilaveler eklenerek yeni bir şekle bürünmüştür. Tarih Kitabı (Sujing), Antik Çağ tarihindeki olayları konu alan kayıtlardan oluşmaktadır. Konfüçyüs bu belgelerden sıklıkla aktarmalar yapmıştır. Şiirler veya Şarkılar Kitabı (Şi King), MÖ 12’inci ve 6’ıncı asırlar arasında kullanılan 305 şiir ve şarkıyı içerir. Rivayetlere göre Konfüçyüs bu şiirleri 3000 şiirlik koleksiyondan seçmiştir. Ayinler Kitabı (Li King), ibadet, toplum ve aile ilişkileri üzerine yazılmış kurallar kitabıdır. Konfüçyüs ve öğrencileri arasındaki diyaloglar da yer almaktadır. Bahar ve Güz Yıllıkları (Ch’un Ch’iu), Lu Devleti’nin resmi yıllığı olarak MÖ 722-481 yıllarını kapsamaktadır. Bizzat Konfüçyüs tarafından derlendiği söylenmektedir.
8. Ahlak
Konfüçyüsçülük benimsendiği kesimlerde bir din olarak görülse de, Konfüçyüs gerçek manada din ve onun getirileriyle ilgilenmemiştir. Dini öğretilerden ziyade ahlak öğretileriyle ünlenmiştir. ,Eğitim ahlak bilgisi edinmektir. Yalnızca eğitim tek başına yeterli değildir, pratikte de deneyim yoluyla edinilen bir bilgidir. Böylesine bir ahlak eğitimi küçük yaşlardan itibaren başlamalıdır. Ahlaksal iyilik kavramının çevresinde insan sevgisi, iyilikseverlik yatmaktadır. Kişinin kendisini geliştirmesiyle gerçekleşebilen özel bir yetidir. Büyüklere saygı duymak, ahlak kurallarının başlarında gelir. Ahlak aynı zamanda kendini, ev halkını, milletini yönlendirmek ve barışı sağlamanın yollarını bulmaktır. Konfüçyüs’e göre büyük ve üstün insan erdemi düşünür, küçük insan ise rahatını düşünür. “Kendine yapılmasını istemediğini başkalarına yapma.” sözü ise altın kurallardan biri olarak sayılmıştır.
9. İdeal İnsan
Çin’e hakim olan efsane düşünce Konfüçyüsçülük hakkında bilgiler arasında Konfüçyüs’ün ideal insanı önemli bir yer tutmaktadır. Konfüçyüs, ideal olarak düşündüğü insan tipini ve ideal olarak düşündüğü toplum tipini hayata geçirebilmek gayesindeydi. İdeal insan tanımına bulduğu isim Chün-tzu’dur. “Hükümdar oğlu” kelime anlamıdır. İsmin anlamına rağmen Konfüçyüs kalıtsal soyluluğa inanmıyordu. Ona göre hükümdar dahil yetkili kişiler, işine uygun ve erdem sahibi olmalıdır. İdeal insanlar müzik ve törenlere bağlı, kibar, saygılı, sadakat sahibi, akıllı insandır. Toplum görevi yapan ve ideal insan tanımına uyan kişilere Chün-tzu ismini vermiştir. Konfüçyüs “Chün-tzu olunmaz, Chün-tzu doğulur.” diyerek, herkesin bu ismi alamayacağına dikkat çekmiştir. Chün-tzu olan biri halkı eğitir, halk yöneticilerine güvenerek soylu bir ruha sahip olduğundan emin olursa lider olarak benimser. Ülkenin ahlak seviyesi bu düzlemle yükselmektedir.
10. Altı Erdem Felsefesi
Konfüçyüsçülük’te başkalarını yönetmeden önce kendini yönetmek ve kendini yönetebilmek çok önemlidir. Bu bütünü sağlayabilmek adına “altı erdem” anlatılmıştır. Ayin, Konfüçyüsçülük’te dünyevi törenleri de içine alan geniş kapsamlı bir erdemdir. Eski geleneklere ithafen görgü kurallarına uyulmalıdır. Ayinlerde bulunulacak hâl ve hareketler de detaylandırılmıştır. İlişkiler, atalara bağlılık ve saygıyı yansıtmaktadır. Büyüklere karşı saygı ve sevgi göstermeli ve hizmet edilmelidir. Anne ve babaya saygı da bir diğer erdemdir. İçten sadakat kişinin anne ve babası ölmüşse bile devam etmelidir. Bu anlayışın ölüleri içine alacak şekilde genişletilmesi, atalara tapınmayı beraberinde getirmiştir. Sadakat erdemi de eşe, anne ve babaya, dostlara ve büyüklere karşı vazife niteliğindedir. İnsancılık erdemi, kişisel gelişimin insani ilişkilerde olduğunu ifade etmektedir. İdeal insan olabilmek için 6 erdeme sahip olmak çok önemlidir.
