Son birkaç on yılda, büyük ölçüde insan müdahalesi yüzünden pek çok tür yok olmaya sürüklendi. Her ne kadar bu müdahalelerin bir kısmı doğrudan olmasa da pek çoğu doğrudan olarak vahşi yaşamı etkiler. Bu etmenler için de vahşi alanların yok edilmesi, kaçak avcılık ve iklim değişikliği bulunmaktadır. Biz de bir nebze olsun farkındalık oluşturmak için sizlere tüm dünya genelinde nesli tükenen ve yok olan 10 hayvan türü ile özelliklerini sıraladık. İyi okumalar!

1. Pürüzsüz El Balığı

200 yıl öncesine kadar Avustralya kıyılarında bolca mevcut olan ve kırmızı el balığının yakın akrabası olan pürüzsüz el balığı adını insan kollarına ve ellerine olan esrarengiz benzerliğinden alan ve 2020 yılında neslinin tükendiği ilan edilen pürüzsüz el balığının kafasında mohawk saç stilini andıran bir sivri uç bulunuyordu. Tüm dünyada soyunun tükendiği bilinen pürüzsüz el balıklarına ait sadece tek bir örnek bulunmaktadır. Bilim insanları tam olarak nesillerinin tükenmesini etkileyen direkt bir sebep ortaya koyamasalar da yaşam alanlarının değişimi, deniz tarağı gibi ilişkide olduğu canlıların avlanmalarının dolaylı yoldan etkili olduğu düşünmektedirler.

2. Bramble Cay Melomys

Bu küçük canlıların 2015 yılında Uluslararası Doğayı Koruma Birliği tarafından resmi olarak soylarının tükendiği ilan edildi. Büyük Set Resifinin kuzey tarafına yakın küçük bir ada olan Bramle Cay adasının yerlisi olan Melomys’in uzun zamandır görülmediği belirtildi. Dünya genelinde yakın zamanda nesli tükenen 10 hayvan türü arasında yer alan Bramble Cay Melomys kemirgeni bölge yerel yönetimi tarafından iklim krizinin doğrudan etkisi yüzünden yaşam alanı ve yiyecek kaybına uğradıklarından dolayı nesillerinin tükendiğini iddia etti. Deniz seviyesine çok yakın olan Bramble Cay adası deniz seviyesinin yükselmesinden direkt olarak etkilendi.

3. Beyaz Gergedan

Yaşayan son iki beyaz gergedanının ikisi de dişi. Son erkek ise 2018 yılının mart ayında 45 yaşında hayata gözlerini yumduğunda Kenya’nın doğal yaşamı koruma programı içerisinde yer alıyordu ve günün her saati silahlı hayvan bekçileri tarafından korunuyordu. Geriye kalan iki dişinin de doğurganlık özellikleri bulunmuyor. Bilim insanları beyaz gergedanı klonlayabilmek için çalışsalar da bu çalışmalar meyvesini yakın zamanda verecek gibi görünmüyor. Beyaz gergedanın neslinin tükenmesinin ana sebepleri içinde kaçak avlanma ve doğal yaşam alanlarının büyük ve çok hızlı bir şekilde azalması bulunmaktadır.

4. Altın Kurbağa

Altın kurbağa, dünya genelinde son zamanlarda nesli tükenen 10 hayvan türü arasında belki de en parlak olanıdır. En son 1989 yılında Kosta Rika’da bir yağmur ormanı içerisinde görüntülendi ve 1994 yılında neslinin tükendiği ilan edildi. Yağmur ormanlarının yok olmasından ötürü yaşam alanlarını kaybeden altın kurbağaların Chytridiomycosis adı verilen ölümcül bir deri hastalığının sayılarını azaltmalarından ötürü neslinin tamamen tükendiği düşünülüyor. Bahsedilen hastalığın yanında küresel ısınma kaynaklı iklim değişiklikleriyle ve insan kaynaklı habitat kirliliğinin de neslinin tükenmesinde büyük rol oynadığı düşünülmektedir.

5. Dodo

Dodo, nüfusu azalmaya başlayan ve denizcilerin Doğu Afrika ada ülkesine gelmeye başladığı bir asırlık kısa bir süre içinde soyu tükenen Mauritius’a özgü uçamayan bir kuştu. Dodoların sonuncusu 1660’larda görüldü ve örneklerin korunmasına gerçekten vurgu yapılmadığından, kalan fosillerin çoğu kayboldu veya yok edildi. 150 yıldan daha uzun bir süre önce Dodo’nun soyu tükenmiş olsa da hikayeleri önemlidir. İnsanlar, onları yaratma zahmetinden geçtikten sonra Tanrı’nın bir yaratığın varlığını ortadan kaldıracağına inanmıyorlardı, bu yüzden kimse onların ortadan kaybolmasıyla gerçekten alarma geçmedi.

6. Mamut

Günümüzdeki filler ile yakından ilişkili olduğuna inanılan devasa bir memeli olan mamutların yakın akrabaları, yaklaşık 3,5 milyon yıl önce Afrika’dan kuzey Avrasya ve Kuzey Amerika’ya yayıldı. Mamutlar 4 metreden uzundu ve 6 tondan fazla ağırlığa sahipti. Kürkle kaplı olan mamutların kavisli dişleri kolayca 5 metreye kadar uzayabilirdi. Yaklaşık on bin yıl kadar önce mamutlar, insanlar tarafından avlanmanın ve iklim değişikliği nedeniyle habitatının ortadan kalkmasının bir araya gelmesiyle ortadan kayboldu. İnsanlar tarafından zarar görmemiş mamut popülasyonlarının sonuncusunun, MÖ 1700 civarında Arktik Okyanusu’ndaki Wrangel Adası’nda ortadan kaybolduğuna inanılıyor.

7. Tazmanya Kaplanı

Avustralya, Tazmanya ve Yeni Gine’ye özgü olan Tazmanya Kaplanı, büyük etobur bir keseli hayvandı. Aslında kaplanlarla bir akrabalığı yoktu ve orta ila büyük boy bir köpeğe benziyordu. 30 kg ağırlığındaydı ve bir burundan kuyruğa yaklaşık 2 metre uzunluğundaydı, ancak koyu şeritler ona kaplan benzeri bir görünüm kazandırdı. Neslinin tükenene kadar avlandığına inanılmaktadır. Avlanmaları ödüller tarafından teşvik edildi ancak insanların yaşam alanlarına girmesi, köpeklerin ve hastalıkların ortaya çıkması da katkıda bulunmuş olabileceği de göz önünde bulundurulmaktadır. Geriye kalan son vahşi Tazmanya Kaplanları 1910 ve 1920 arasında öldürüldü, koruma altındaki son örnek ise 1936’da Tazmanya’daki Hobart Hayvanat Bahçesi’nde öldü.

8. Stellers Deniz İneği

Adını 1741’de yaratığı keşfeden bir doğa bilimci olan George Steller’den alan Stellers Deniz İneği, büyük bir otçul memeliydi. En az 8-9 metre boyunda ve yaklaşık 8-10 ton ağırlığında olan Stellers Deniz İneğinin, Yakın Adalar, Alaska’nın güneybatısında ve Bering Denizi’ndeki Komutan Adaları’nda yaşadığına inanılıyor. Memelinin evcil olduğuna ve zamanının çoğunu yosun yiyerek geçirdiğine inanılıyor; bu ve devasa gövdesini suya batıramaması gerçeği, muhtemelen onu insan avcılarına karşı savunmasız kılan şeydir. Avrupalılar tarafından keşfedildikten 27 yıl sonra, Stellers deniz ineği nesli tükenene kadar avlandı.

9. Çin Nehir Yunusu

Sadece Çin’de bulunan Yangtze Nehrinde yaşayan Çin nehir yunusları beyaz Baiji yunusu olarak da bilinirdi. Çeyrek ton ağırlığa kadar çıkabilen bu canlılar dünya genelinde yakın zamanda nesli tükenen 10 hayvan türü içerisinde yer alan beyaz Baiji yunusları küçük gözleri ve çok zayıf görme yetenekleri nedeniyle yön bulmak ve avlanmak için ekolokasyona güveniyorlardı. 20 milyon yıldır Yangtze’de yaşayanların sayıları 1950’lerden itibaren büyük ölçüde azaldı. Çin’deki sanayileşme arttıkça nehir, memeliler üzerinde büyük etkisi olan balıkçılık, ulaşım ve hidroelektrik için kullanıldı. Resmen soyu tükenmiş olarak kaydedilmese de 2002’den beri hiç kimse bir nehir yunusu görmedi.

10. Pirene Dağ Keçisi

Pirene dağ keçisi İber Yarımadası’nda bulunan İspanyol dağ keçisi veya İber Keçisinin dört alt türünden biri olan Pirene dağ keçisi omuzda 60-76 cm yüksekliğe kadar büyür ve 24-80 kg ağırlığındadır ve esas olarak otlar ve bitkilerle beslenir. Tarihsel olarak sayıları 50.000 civarında olduğu düşünülüyordu, ancak 1900’lerin başlarında sayıları 100’ün altına düştü. Pirene dağ keçisinin yok olmasının kesin nedeni bilinmiyor; Bilim adamları, kaçak avlanma ve yiyecek ve yaşam alanı için diğer memelilerle rekabet edememe gibi faktörlerin olduğuna inanıyor. Bilinen son Pirene dağ keçisi İspanya’da düşen bir ağacın altında kalması sonucu 2000 yılında yaşamını yitirdi.