Şiddet çeşitleri, hem fiziksel hem psikolojik olmak üzere ilişkilerde çoğunlukla karşılaşılan ciddi bir problemdir. Fiziksel şiddet her ne kadar zarar vericiyse psikolojik şiddetin etkileri de bireyde kalıcı sorunlara yol açabilir. Bir ilişkide her şeyin mükemmel olması beklenemez fakat karşı tarafa duyulması gereken saygı en önemli etkenlerden biridir. Zaman zaman psikolojik şiddete maruz kalmış bireyler bunun farkında olmayabilir ve sorunu kendilerinde arayabilirler. Bu tür durumlarda bilgilenmek veya herhangi bir kimsenin bu durumu yaşıyor olma olasılığını değerlendirmek adına bu şiddet çeşitlerini öğrenmek bir farkındalık oluşturabilir. Böylece, herkes yardım alabilir ve yardım edebilir.
1. Kısıtlamak
Bir eşyaya veya bir objeye sahip olabilirsiniz ve bu aidiyet size onu istediğiniz gibi kullanmanıza imkân verir. Fakat, bir insana, bir bireye sahip olmak ve onu sadece kendi istekleri doğrultusunda yönlendirmek tamamıyla kabul edilemez bir davranıştır. İlişkinizde partneriniz sizin arzularınızı yok sayıp sizi yönetmeye çalışıyorsa kısıtlanıyor olabilirsiniz. Çeşitleri değişmekle beraber çoğunlukla ilişkilerde karşılaşılan bu psikolojik şiddet sizi bir kutuya hapsedilmiş gibi hissettirir. Bir yere gitmek istediğinizde izin vermemek, giydiğiniz kıyafete karışmak, bulunduğunuz ortamları yönetmek, kısacası özel hayatınızla alakalı her şey bu tür insanların üzerinizde kurduğu kısıtlayıcı baskılardır.
2. Suçlamak
İlişkide karşı tarafı suçlamak kişinin benliğinde derin yaralar açabilmektedir. Bir kişi parterini sürekli nedenlerle ve gereksiz olarak suçluyorsa bu karşı tarafın kişiliğini ve kendi benliğine olan saygısını kaybetmesine neden olabilir. Kişi genellikle kendi eylemlerini ve seçimlerinin sorumluluğunu karşı tarafa yükler. Neticede kişiyi hatalı ve suçlu hissettirir. Bu taktik partner üzerinde sevgiyi hak etmediğini ve yetersiz düşünmesini amaçlar. Bunun sonucunda, ilişkide karşılıklı güven ve anlayış temelleri yıpranır ve duygusal olarak karşı tarafa verilen zarar kalıcı olur. Daha sağlıklı bir ilişki ve kişinin kendini güvende hissetmesi için bu tür davranışların farkında olmak çok önemlidir.
3. Manipüle Etmek
Psikolojik şiddet çeşitleri içerisinde olan manipülasyon ilişkilerde çoğunlukla karşılaşılan bir sorundur. Bir kimsenin duygularını, hareketlerini ve düşüncelerini değiştirmek veya etkilemek üzere istemli bir şekilde uygulanan bu taktik, kişiyi kontrol altına alır. Partneri güçsüz ve büyük bir kargaşa içinde bırakan bu psikolojik şiddet, bir cambazın hareketlerine benzer bir şekilde işlenmektedir. Manipülatör, ilişkisinde değer vermesi gereken kişinin özgüvenini zedeler ve gerçeklik algısını kendi gerçekliğine göre değiştirir. Bu tür davranışlarda bulunan kimsenin hareketlerini önlemek ve ilişkide manipülasyona maruz kalınıp kalınmadığını anlamak kişiyi psikolojik sorunlardan kurtarabilir.
4. Takip Etmek
İlişkide karşı tarafı takip etmek oldukça ciddi bir konudur ve bireyin hayatında rahatsızlık verici durumlara yol açabilir. Kişinin genellikle içinde bulunduğu ilişkisindeki veya eski partneri tarafından sürekli olarak, rızası dışında takip edilmesi ve gözetlenmesi durumunda yaşanır. Takipçinin davranışları, karşı tarafı izlemek ve eylemlerine müdahil olmak gibi, kişinin özel hayatına da bir saldırı olarak nitelendirilir. Kişide korku, endişe duygularını uyandıran bu durum kasıtlı ve takıntılı bir hale gelir ve sadece güvenlik ihlalini içermez. Aynı zamanda, psikolojik olarak kalıcı izler bırakır. Kişinin güvenliğini sağlamak amacıyla bu takip altında olan insanların güvenliğini sağlamak gerekmektedir.
5. Tehdit Etmek
Ne yazık ki ilişkilerde çoğunlukla karşılaşılan ve çeşitleri çok fazla olan psikolojik şiddet türlerinden biri de karşı tarafı tehdit etmektir. Karşı tarafı tamamıyla kontrol etmek amacıyla tehdit etmek korkutucu bir eylemdir. Sözlü olarak yapıldığı gibi kişiyi şantaj ve psikolojik baskılarla yönlendirir. Tehdit edilen taraf sürekli endişe içinde ve güvensizlik duygusuyla yaşamaya başlar. Böylece, psikolojik olarak gördüğü baskı tarafından yıpranır ve bu kişiye oldukça büyük zararlar verir. Bu gibi olaylarda, davranışları tanımak ve buna karşı önlemler almak, ilişkinin başında etkilenen kişinin yaşadığı tramvayı önlemek amacıyla büyük önem taşır.
6. Kenarda Tutmak
Bir partnerin diğerini kenarda tutması kurdukları ilişkiye bağlı kalmadan ve onu oyalayarak uyguladığı bir psikolojik şiddet türüdür. Romantik ilgiyi sürdürmeye devam ederken aynı zamanda partnerini uzakta tutarak bir şekilde yok sayma durumudur. Bu gibi ilişkilerde etkileyen genellikle karşı tarafa gelecekle alakalı sözler verir ve belli sürelerde kaybolur. Kenarda bekletilen kişi verilen sözlere inandığı için farkında olamayabilir. Böyle durumlar incitici olabileceği gibi kişinin kendi özünde hatalar aramasına sebep olur ve duygusal olarak zarar görmesine neden olur. Dürüstlük, saygı ve karşılıklı bağlılığın esas alındığı ilişkilerde kenarda tutmak gibi bir davranışı içermemelidir.
7. Aşağılamak
İlişkilerde en önemli şeyin saygı olduğu bilinirken bazı insanların eşine uyguladığı aşağılayıcı davranışlar kesinlikle kabul görülmemelidir. Çoğunlukla toplum içinde uygulanan bu davranış, karşı tarafı küçük düşürür ve psikolojik olarak büyük ölçüde etkiler. Alay ederek ve partnerinin dış görünüşüne veya hareketlerine hakaret ederek kişinin kendi kendisini sorgulamasına yol açar. Bunun sonucunda, kişi kendini izole eder ve psikolojik olarak çöküntü yaşar. Empati, saygı ve eşitlik üzerine kurulu güvenli ve destekleyici bir ilişki ortamı yaratmak, her iki partnerin de iyiliği ve ilişkilerinde mutlu olmaları için çok önemlidir.
8. Saklamak
Kasıtlı olarak bireyin partnerini sosyal hayatından ve ailesinden gizli tuttuğu bu davranış modeli bir psikolojik şiddet çeşididir. Saklayan kişi ilişkinin başkaları tarafından bilinmesini istemez ve partnerini sadece kendi kişisel alanı içinde tutar. Bu tür davranışlar genellikle kurulan ilişkinin ciddiyete dönmemesi ve kişi üzerinde güç ve kontrol sağlamak amacıyla uygulanmaktadır. Saklanılan kişi anlam veremese de hala değer gördüğünü düşünür ve en sonunda partnerinin davranışını ve üzerinde kurduğu psikolojik baskıyı anladığında duygusal bir çöküntü içine girebilir. İlişkide açık iletişim ve dürüstlük böyle olayların önüne geçmek için çok mühimdir.
9. Kıskanmak
İlişkide kıskançlık, aşırıya kaçıldığında ve bir kontrol aracı olarak kullanıldığında, bir tür psikolojik şiddet olarak kendini gösterir. Partnerin diğerinin eylemlerini, sosyal hayatlarını ve ilişkilerini güvensizlik duygusuyla süreklilikle sorgulamasıyla ortaya çıkar. Kıskançlığa dayalı psikolojik şiddet, suçlamaları, şüpheyi ve partneri arkadaşlarından ve ailesinden izole etmeye çalışmasıyla da ilişkinin dinamiklerini yıkmaktadır. Bu tür davranışlara maruz kalan kişi kendi özgürlüğünden uzaklaşmış ve kapana kısılmış gibi hisseder. Güvenli ve saygılı bir ilişki sağlamak için karşı tarafı iyi tanımalı ve buna göre bu tür insanlardan bireyin kendi güvenliği için uzak durulmalıdır.
10. Küçümsemek
İlişkide partneri küçümsemek, bireyin benlik saygısını ve özgüvenini zedeleyen zarar verici bir davranıştır. Partnerini hafife alan kişi, fikirlerini reddedebilir, duygularını önemsemeyebilir ve sürekli olarak onu eleştirebilir veya alay edebilir. Bu davranışı uygulayan kişi partneri üzerinde güç ve kontrol sağlamaya çalışarak onu önemsiz hissettirir. İlişkiye bir katkıda bulunmasındansa onu aciz bırakır. İlişkideki güven, karşılıklı saygı ve eşitliğin temelini aşındırır. Dürüstlük ve saygı bir ilişkinin temellerini oluşturan yapı taşlarından biridir. Kişinin kendisine olan saygısını koruması amacıyla farkındalık oluşturmak ve bu tür şiddete maruz kalmamak önemlidir.
